Gemeentelijke monumentenlijst
Gemeentelijke monumenten hebben een cultuurhistorische, architectuurhistorische of stedenbouwkundige waarde op plaatselijk niveau. De bescherming van gemeentelijke monumenten is geregeld in de gemeentelijke monumentenverordening.
Tapijtmuseum - Klaas Benninkstraat 2A/Fabrieksstraat 2
Locatie: Klaas Benninkstraat 2A/Fabrieksstraat 2, 8181ZX Genemuiden
Kadastraal: C1527 (Kl. Benninkstraat 2A, 8281ZX Genemuiden), C4294 (Fabrieksstraat 2, 8281BW Genemuiden).
Oorspronkelijke functie: Kantoor/cocosfabriek
Huidige functie: Tapijtmuseum
Bouwjaar: 1938/1939
Redengevende beschrijving
De twee panden in de klaas Benninkstraat (1938) en op de hoek van de Klaas Benninkstraat met de Fabrieksstraat (1939), zijn een representant van de opbloeiende vloerbedekkingindustrie na de crisis in het begin van de jaren dertig van de vorige eeuw. Ze dienden oorspronkelijk als opslagplaats van biezen en kokos en als werkplaats voor de fabricage van biezen- en kokosmatten. In 1939 plaatste eigenaar firma E. de Lange en zn. in het zuidelijk gelegen pand de eerste weefmachines. De panden werden ontworpen door de plaatselijke gemeente-architect Witteveen. In 1986 werd door de Stichting Stadswacht de tentoonstelling Vroeger en Nu geopend in het pand aan de Klaas Benninkstraat. Het werd vervolgens ingericht als museum: het Tapijtmuseum. Door aankopen van aangrenzende panden aan de noordkant kan het museum nu beschikken over 1400 m2 vloeroppervlak. Het toont de ontwikkeling van biezenmat tot kamerbreed tapijt en kunstgras.
Voormalig gemeentehuis - Havenplein 1
Locatie: Havenplein 1, 8281EV Genemuiden
Kadastraal: C4416
Oorspronkelijke functie: Gemeentehuis
Huidige functie: Cultuurhuis
Bouwjaar:1967-1969
Redengevende beschrijving
Het voormalige gemeentehuis op het Havenplein is in de periode 1967-1969 gebouwd, op een deel van de gedempte Binnenhaven (1959), naar een ontwerp van architectenbureau Verlaan en Nijhof uit Zwolle. Het ontwerp is uitgevoerd in de Delftse stijl, die zich kenmerkt door soberheid. In de jaren 1994-1995 is het gemeentehuis uitgebreid met een zijvleugel naar een ontwerp van de architecten Leyh en Kappelhof uit Deventer. Dit deel valt buiten de bescherming. Het markante, beeldbepalende gemeentehuis is gelegen aan een rechthoekig plein, met aan beide zijden straatwanden en aan de voorzijde een open plein, grenzend aan de Binnenhaven van Genemuiden. Na de herindeling van de gemeenten Genemuiden, Hasselt en Zwartsluis in 2001, is hier tijdelijk de afdeling grondzaken van de nieuw gevormde gemeente Zwartewaterland gevestigd. Het voormalige gemeentehuis heeft voor Genemuidernaren emotionele waarde vanwege onder andere aangiften geboorten, huwelijken, aubades vanaf het bordes. Het is tegenwoordig ingericht als cultuurhuis.
Kerkgebouw met toren en orgel - Kerkplein 25
Locatie: Kerkplein 25, 8281AZ Genemuiden
Kadastraal: Gnm. 2874/2873
Oorspronkelijke functie: Kerk
Huidige functie: Kerk
Bouwjaar: ?
Redengevende beschrijving
Op 6 augustus 1882 woedde een brand in de Kerkbuurt, die ook het uit 1535 daterende gotische kerkgebouw verwoestte met het bekende Van Gruisen-Lohman orgel en de klokken van de beroemde Kamper klokkengieter Geert van Wou. Deze kerk met een zogenaamd westwerk aan de kant van de Achterweg, was gebouwd met het koor naar het oosten en had een noord- en een zuiddeur. De architecten Willem en Frederik Christiaan Koch maakten een nieuw ontwerp. De toren werd verplaatst naar de oostkant van het gebouw. De nieuwe kerk werd op 23 december 1883 in gebruik genomen. De twee luidklokken en het torenuurwerk werden geleverd door Van Bergen uit Midwolda. De luidklokken werden in de Tweede wereldoorlog door de Duitsers geroofd. In 1948 nam men twee nieuwe luidklokken in gebruik. Het oorspronkelijke torenuurwerk, vervangen door een ander uurwerk, is bewaard gebleven. Bijzonder is dat in deze hervormde kerk psalmen op hele noten met een tegenmelodie worden gezongen: de bovenstem. Dit fenomeen, waarvan wordt aangenomen dat Genemuiden de bakermat is, werd op 23 november 2013 opgenomen in de lijst Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland.
Winkel/kantoor Markt 1,3 en 5
Locatie: Markt 1, 3, 5, 8281AD Genemuiden
Kadastraal: B2928
Oorspronkelijke functie: Smederij
Huidige functie: Winkel/kantoor
Bouwjaar: Onbekend
Redengevende beschrijving
Doordat de gemeente een pand aankocht in de Langestraat en afbrak, kon in 1842 een marktplein in gebruik worden genomen: de Nieuwe Markt. Op de hoek van de Markt (nu Langestraat 19) stond een voormalige burgemeesterswoning die al in de Franse tijd in gebruik was. De smederij, daarop aansluitend, was oorspronkelijk een complex kleinschalige woningen, die na de Tweede Wereldoorlog aan elkaar werden verbonden tot smederij. Age Blom oefende hier het smidsambacht uit. Zijn zoon Jan Willem ontwikkelde zich tot ‘kunstsmid’ en genoot landelijke bekendheid. Een van zijn kunstwerken siert het treinstation in Groningen. Verschillende elementen van het exterieur en interieur hebben een link met de voormalige smederij.
Veerbel Pieperweg tussen 1 en 2
Locatie: Pieperweg tussen 1-2, 8281PJ Genemuiden
Kadastraal: E214/E215
Oorspronkelijke functie: Veerbel
Huidige functie: Veerbel
Bouwjaar: Onbekend
Redengevende beschrijving
In de nabijheid van erf 86 in de Mandjeswaard op het Kampereiland, staat aan de andere (oostelijke) oever van de Goot aan de Pieperweg, in Polder de Pieper, een houten staander met een gaffel en dakje. Het is een herinnering aan een oude route over de uiterwaarden van de Zuiderzee van Kampen naar Genemuiden, waarbij men met IJsselarm de Goot moest overstreken met een roeiboot. De gaffel met de veerbel stond bovenop een dijk langs de Goot en was daardoor van alle kanten zichtbaar. Als de bel werd geluid kwam de veerman om één of meer personen naar de andere kant van de Goot te varen.
Sluis bij Slaperdijkweg 1b
Locatie: Bij Slaperdijkweg 1b, 8281PL Genemuiden
Kadastraal: K250, L187
Oorspronkelijke functie: Sluis
Huidige functie: Sluis
Bouwjaar: Onbekend
Redengevende beschrijving
De PRINSENSLUIS dateert waarschijnlijk uit de eerste helft van de 19de eeuw en fungeerde oorspronkelijk als spuisluis, waardoor er bij lage buitenwaterstanden onder vrij verval water geloosd werd. De Prinsensluis bevindt zich in het Veneriete- kanaal tussen de Zuiderzeepolder en de Pieperpolder te Genemuiden. Via deze uitwateringssluis wordt het bemalingwater uit de polder Mastenbroek geloosd op het Zwarte Meer. De uitwateringssluis ligt in de Slaperdijk die onderdeel is van de hoofdwaterkering aan de westgrens van Overijssel. Aan het begin van het Venerietekanaal ligt het gemaal Veneriete (opvolger van het gemaal Mastenbroek) waarmee de polder Mastenbroek bemalen wordt.
Winkel/horeca/kantoor Westerkaai 48
Locatie: Westerkaai 48, 8281BG Genemuiden
Kadastraal: B2957
Oorspronkelijke functie: Woonhuis-hotel
Huidige functie: Winkel/horeca/kantoor
Bouwjaar: Ca. 1900/1930
Redengevende beschrijving
Dit voormalige hotel met woonhuis is gebouwd in twee delen. Het linkerdeel is opgetrokken in het laatste kwart van de 19e eeuw. Het rechterdeel is in 1925 aangebouwd in Amsterdamse School stijl, naar een ontwerp van de in Haarlem geboren architect Hendrik Jan Duijtshoff. De combinatie van het meer sobere gebouw links en het meer uitbundige rechter gedeelte in de Amsterdamse School stijl, maken het tot een bijzonder gebouw. Het hotel met woonhuis is opvallend gelegen aan de Westerkaai bij de Binnenhaven van Genemuiden. Het is verbouwd tot kantoor, winkelpand en een gelegenheid voor de horeca, waarbij de voorgevels en de zijgevel in de Drostenhofstraat intact zijn gebleven.
Voormalige Lierenfabriek Ridderinkhof - Buiten de Venepoort 3
Locatie: Buiten de Venepoort 3, 8061 KM Hasselt
Kadastraal: A1581
Oorspronkelijke functie: Bedrijfsgebouw
Huidige functie: Kringloopwinkel
Bouwjaar: Ca. 1915
Redengevende beschrijving
Bedrijfsgebouw, voormalige Lierenfabriek van H.J. Ridderinkhof, gebouwd omstreeks 1915 en gelegen aan de Dedemsvaart aan de rand van de oude stad. Het complex bestaat uit twee gebouwen: aan de linkerzijde bevindt zich een woonhuis en aan de rechterzijde de voormalige lierenfabriek. Aan de achtergevel van de bedrijfsruimte is een uitbouw geplaatst, deze valt buiten de bescherming.
Ophaalbrug - Dr. H.A.W. van der Vechtlaan
Locatie: Dr. H.A.W. van der Vechtlaan Hasselt
Kadastraal: A4475
Oorspronkelijke functie: Brug over de Dedemsvaart in Balkbrug
Huidige functie: Brug over de Buitengracht in Hasselt
Bouwjaar: ca. 1950
Redengevende beschrijving
Brug over de Buitengracht. De brug is omstreeks 1950 gebouwd als verkeersbrug over de Dedemsvaart bij Balkbrug. Na sluiting van de vaart werd de brug in Hasselt geplaatst.
Gemaal Streukelerzijl - Gennerdijk 20
Locatie: Gennerdijk 20, 8061 PR Hasselt
Kadastraal: F578
Oorspronkelijke functie: Gemaal
Huidige functie: Gemaal
Bouwjaar: 1925 en 1954
Redengevende beschrijving
Gemaal “Streukelerzijl”, gebouwd in 1925, is gelegen aan het Zwarte Water. Het (vanaf de dijk gezien) rechterdeel van het gebouw werd in 1954 toegevoegd. In de architectuur van dit nieuwe deel is de bouw van 1925 gevolgd.
Woonhuis - Heerengracht 7
Locatie: Heerengracht 7, 8061 HV Hasselt
Kadastraal: A3715
Oorspronkelijke functie: Woonhuis
Huidige functie: Woonhuis
Bouwjaar: 1910
Redengevende beschrijving
WOONHUIS, gebouwd omstreeks 1910. Het pand is gelegen in het centrum van Hasselt aan de Heerengracht. De noklijn staat haaks op de Heerengracht. De voorgevel is een vergrote en vrij vormgegeven kopie van de ernaast staande Gelderse gevel met jaartal 1593.
Brugwachtershuisje - Kaai 2
Locatie: Kaai 2, 8061 HB Hasselt
Kadastraal: A2227
Oorspronkelijke functie: Brugwachtershuisje
Huidige functie: IJssalon
Bouwjaar: 1896
Redengevende beschrijving
Brugwachtershuisje met bruggenhoofd, gebouwd rond 1896. De bijbehorende brug is, na een aantal keren te zijn vernieuwd, uiteindelijk vervangen door een in 1972 meer stroomafwaarts gebouwde nieuwe brug. Het brugwachtershuisje is in 1986 gerestaureerd. Voor het huisje bevindt zich het bruggenhoofd.
Pastorie Hervormde Gemeente Hasselt - Ridderstraat 14
Locatie: Ridderstraat 14, 8061 GJ Hasselt
Kadsatraal: A2418
Oorspronkelijke functie: Pastorie
Huidige functie: Pastorie
Bouwjaar: ca. 1880
Redengevende beschrijving
Pastorie, gebouwd rond 1880. De pastorie hoort bij de Nederlandse Hervormde kerk gelegen aan de markt. De pastorie valt op in de Ridderstraat doordat het gebouw twee bouwlagen heeft en een rijke verschijningsvorm.
Algemene begraafplaats en baarhuisje Van Stolkspark
Locatie: Van Stolkspark Hasselt
Kadastraal: A4250 / A4475 (deel begraafplaats)
Oorspronkelijke functie: begraafplaats met baarhuisje
Huidige functie: begraafplaats met baarhuisje
Bouwjaar: ca. 1850
Redengevende beschrijving
ALGEMENE BEGRAAFPLAATS met baarhuisje, gesticht omstreeks 1850. De begraafplaats is aangelegd op de voormalige vestingwerken van Hasselt. Een laan met monumentale eiken leidt naar de begraafplaats. Het baarhuisje is recht tegenover de entree geplaatst.
Boerderij - Verkavelingsweg 3
Locatie: Verkavelingsweg 3, 8061 PJ Hasselt
Kadastraal: F536
Oorspronkelijke functie: boerderij
Huidige functie: boerderij
Bouwjaar: ca. 1875
Redengevende beschrijving
HALLENHUISBOERDERIJ, gebouwd omstreeks 1875 met aan de zuidzijde een parallel aangebouwde schuur. De boerderij staat evenwijdig aan de naastliggende weg op korte afstand van de Gennerdijk. De boerderij verkeert grotendeels in oorspronkelijke staat.
Scheepswrak Hulk
Zwarte Water ongenummerd, Hasselt
Kadastraal: A4299/G430
Oorspronkelijke functie: Schip
Huidige functie: Scheepswrak
Bouwjaar: Begin 16e eeuw
Redengevende beschrijving
Het wrak werd in 2013 bij toeval ontdekt. Door Periplus Archiomare werd in 2014 gedurende een week een onderzoek uitgevoerd. Hierbij werd vastgesteld dat het een scheepswrak uit het begin van de 16e eeuw betreft. De afmetingen zijn circa 28 bij 8 m, afmetingen die bij een zeeschip behoren. Het schip is overnaads gebouwd maar onderscheidt zich van de kogge door een meer uitgebreider binnen constructie, een voller voorschip met gebogen voorsteven en een steiler staande achtersteven. Tot de belangrijkste interieurvondsten behoren een zilveren munt, geslagen in Calais in 1460, een bronzen degen- of zwaardgesp, aardewerk en beenderen van kleinvee. Gezien deze vondsten is het schip door een calamiteit vergaan en niet bewust afgezonken. Het wrak ligt op vrij grote diepte in de rivierbodem en is daardoor niet verstoord door passerende schepen of baggerwerk.
Israëlische begraafplaats - Baanstraat (t.h.v. nr 35)
Locatie: Baanstraat (ter hoogte van nr. 35) Zwartsluis
Kadastraal: D305
Oorspronkelijke functie: begraafplaats
Huidige functie: begraafplaats
Bouwjaar: 1851
Redengevende beschrijving
Israëlitische begraafplaats gesticht in 1851, gelegen in het centrum van Zwartsluis. Door beukenhagen omgeven driehoekige begraafplaats met diverse grafstenen.
Buismanbank - Rondweg (thv Hotel Roskam)
Locatie: Rondweg (ter hoogte van Hotel Roskam) Zwartsluis
Kadastraal: D4114
Oorspronkelijke functie: bank
Huidige functie: bank
Bouwjaar: 1941
Redengevende beschrijving
De zogenaamde Buismanbank staat aan de rand van het centrum van Zwartsluis in een klein plantsoen. De bank werd daar, met een zandstenen zuil, geplaatst ter nagedachtenis aan Herman Buisman (1870-1941).
Vrijstaande woonboerderij - Zwartewatersklooster 2
Locatie: Zwartewatersklooster 2, 8064 PK Zwartsluis
Kadastraal: F180
Oorspronkelijke functie: Boerderij
Huidige functie: Boerderij
Bouwjaar: ca. 1880
Redengevende beschrijving
Boerderij van het hallenhuistype gelegen aan de toegangsweg naar de buurtschap Zwartewatersklooster. Voor de voorgevel van de boerderij staan drie volgroeide lindebomen. Het bedrijfsgedeelte is grotendeels vernieuwd en daardoor voor de bescherming van ondergeschikt belang.
Kleine- of Staphorster schutsluis aan de Nieuwesluis Ongenummerd
De Nieuwesluis ongenummerd, Zwartsluis
Kadastraal: D4526
Oorspronkelijke functie: Schutsluis
Huidige functie: Bezienswaardigheid
Bouwjaar: 1779, 1884, 1941
Redengevende beschrijving
STAPHORSTERSCHUTSLUIS. De Zwartewaterdijk in Zwartsluis is te vergelijken met een gatenkaas: sluizen, dijkdoorbraken en duikers. De eerste sluis staat beschreven rond het einde van de 14e eeuw, op de plek waar nu de Kolksluis zich bevindt. Het was een duikersluis, dus van boven afgesloten (De Swarte Sluijs). De sluis werd na stormen regelmatig vernieuwd, meestal onder de naam Staphorster Sluis. Nadat de sluis voor de zoveelste keer was weggespoeld, werd een stuk zuidelijker in de dijk een nieuwe sluis gebouwd met de verlegging van een stuk Meppelerdiep. Zo ontstonden de eilandjes. Ook deze sluis werd in navolging van eerdere sluizen Staphorster Sluis genoemd. De sluis is in 1952 afgesloten en wordt niet meer voor het schutten van schepen gebruikt. Nu een bezienswaardigheid.
